CÉSAR, PASO  A  PASO 

   B.G. I, XIII, I-3 //I, XXVII,1-3 // I,VIII, 2// I, XVI, I-3

B.G. I, XIII,I-3// I, XXVII,1-3 // I,VIII, 2 // I, XVI, 1-3



Expediente R.P.I.: SE-900-19 

LATÍN

Guerra de las Galias, I, XIII, I-3

 

HOC  PROELIO  FACTO,  RELIQUAS  COPIAS  HELVETIORUM  UT

  CONSEQUI  POSSET,  PONTEM  IN  ARARE  FACIENDUM  CURAT 

ATQUE  ITA  EXERCITUM  TRADUCIT.  HELVETII,  REPENTINO  EIUS

  ADVENTU  COMMOTI, CUM  ID  QUOD  IPSI  DIEBUS XX  AEGERRIME

  CONFECERANT,UT  FLUMEN  TRANSIRENT,  ILLUM  UNO  DIE 

FECISSE  INTELLEGERENT,  LEGATOS  AD  EUM  MITTUNT;  CUIUS 

LEGATIONIS  DIVICO  PRINCEPS FUIT,  QUI  BELLO  CASSIANO  DUX

  HELVETIORUM  FUERAT.

 

César

 Guerra de las Galias I, XIII, 1—3

 

1._Análisis    sintáctico  del  texto

 

HOC PROELIO FACTO,RELIQUAS COPIAS HELVETIORUM UT             

     S                 V          CD                  CN                NSf

CONSEQUI  POSSETPONTEM   IN  ARARE FACIENDUM CURAT  ATQUE

       CD          V                        Ccled       CD(PONTEM)      V       NCc

ITA  EXERCITUM   TRADUCITHELVETIIREPENTINO  EIUS  ADVENTU

CCm       CD             V                 S              CCc          CN         CCc

COMMOTI, CUM ID QUOD IPSI  DIEBUS XX  AEGERRIME  CONFECERANT

 PC/S     NS/his. CD  CD      S        CCt           CCm                 V 

UT  FLUMEN  TRANSIRENT,ILLUM UNO  DIE FECISSE  INTELLEGERENT,

NSex   CD            V                S         CCt        V                   V 

LEGATOS  AD  EUM  MITTUNTCUIUS  LEGATIONIS  DIVICO  PRINCEPS

    CD          Cclad        V                   CN                     S         Atrib.   

 FUIT,   QUI   BELLO  CASSIANO    DUX   HELVETIORUM    FUERAT.

    V        S           Ccled                Atr.           CN                  V   

 Atr. - Atributo

 CCc- Complemento circunstancial de causa  

 CCl ad- Complemento circunstancial de lugar a donde

 CCled- Complemento circunstancial de lugar en donde 

 CCm- Complemento circunstancial de modo

 CCt- Complemento circunstancial de tiempo

 CD- Complemento directo

 CN- Complemento del nombre     

 NCc- Nexo coordinante copulativo

 Nhn- Nexo histórico-narrativo o CUM histórico

 NSf.—Nexo subordinante final

 PC/S- Participio concertado con el sujeto       

Pvo- Predicativo

 S- Sujeto   

 V- Verbo

 

 2._Traducción

 Terminado este combate, para que pudiera dar alcance a las restantes tropas de los helvecios, dispone que se haga un puente (ordena hacer un puente) en el Arar y de esta manera hace pasar el ejército. Los helvecios, aterrados por su repentina llegada, comprendiendo que aquél había hecho en un día lo que ellos mismos habían acabado en veinte días muy difícilmente, es decir, pasar (que pasaran) el río envían legados a él; fue el principal de esta embajada Divicón, que había sido jefe de los helvecios en la guerra de Casio (en que murió Casio)

 

   3._Clasificación  de  oraciones

 HOC PROELIO…TRADUCIT.

 HOC  PROELIO  FACTO. Oración subordinada de ablativo absoluto

 RELIQUAS  COPIAS…POSSET. Oración subordinada final introducida por UT. Según el verbo, predicativa transitiva.

 PONTEM…CURAT. Oración principal. Según el verbo, predicativa transitiva. El verbo CURAT  admite una construcción especial. En este caso, CURAT  PONTEM  FACIENDUM.

 ATQUE…TRADUCIT. Oración principal, coordinada copulativa con la anterior. Según el verbo, predicativa transitiva.

 HELVETII…MITTUNT.

 REPENTINO  EIUS…COMMOTI. Oración subordinada de participio concertado.

 CUM  ID  ILLUM  UNO  DIE  FECISSE  INTELLEGERENT. Oración subordinada de CUM  histórico (temporal- narrativa)  que a su vez lleva una subordinada completiva resuelta por una oración de infinitivo con sujeto en acusativo. Según el verbo (INTELLEGERENT), predicativa transitiva. La subordinada de infinitivo también es transitiva.

 QUOD…CONFECERANT. Subordinada de relativo. El antecedente de QUOD  es ID. Según el verbo, predicativa transitiva.

 UT…TRANSIRENT. Subordinada explicativa. Es una aposición que explica lo que habían hecho los helvecios en veinte días y César en un día. Según el verbo, predicativa transitiva.

 LEGATOS…MITTUNT. Oración principal. Según el verbo, predicativa transitiva.

 CUIUS…FUERAT.

 CUIUS…FUIT. Oración principal. Cuando el pronombre relativo va detrás de punto, punto y coma o dos puntos pierde su valor subordinante, pero conserva el valor anafórico. Hay que traducirlo por un demostrativo. Según el verbo, oración copulativa.

 QUI…FUERAT. Oración subordinada de relativo. Según el verbo, copulativa

 

  4._Comentario

 QUOD. Su antecedente es ID. El relativo concierta con su antecedente obligatoriamente en género y número. El caso depende de la función que cada palabra tenga en su oración.

 UT explicativo es menos frecuente que el completivo o el final, Suele aclarar algún elemento de la oración anterior.

 COMMOTI. Las oraciones de participio, tanto si son construcciones de ablativos absolutos o participios concertados, son siempre subordinadas.

 

 5._Procedentes  del  Latín

 

 CURO._Curar, curandero, curativo, curable, curación, incurable, procurar, procurador

 ADVENTUS, -US, m., llegada; adviento, adventicio

 TRANSEO._Transeúnte, tránsito, transitar, transición, transitorio, transitivo

--------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------

  Guerra de las Galias, I, XXVII, I-3

 

HELVETII, OMNIUM RERUM INOPIA ADDUCTI, LEGATOS DE DEDITIONE AD EUM MISERUNT. QUI, CUM EUM IN ITINERE CONVENISSENT SEQUE AD PEDES PROIECISSENT SUPPLICITERQUE LOCUTI FLENTES PACEM PETIISSENT, ATQUE EOS IN EO LOCO QUO TUM ESSENT SUUM ADVENTUM EXSPECTARE CAESAR IUSSISSET, PARUERUNT.

César

Guerra de las Galias, I, XXVII, I-3

1._Análisis sintáctico del texto

HELVETII,      OMNIUM     RERUM     INOPIA      ADDUCTI,     LEGATOS

    S                     CN                        CCc          PC/S                CD     

DE     DEDITIONE    AD     EUM      MISERUNT.   QUI,    CUM     EUM     

     CCr/l                    CCl ad             V             S       Nhn       CD

IN    ITINERE  CONVENISSENT   SEQUE    AD   PEDES    PROIECISSENT

  CCled                    V               CD  Ncc      CClad              V

SUPPLICITERQUE    LOCUTI   FLENTES   PACEM    PETIISSENT,   ATQUE

   CCm        Ncc      PC/S           PC/S         CD            V                Ncc

EOS   IN   EO LOCO  QUO      TUM   ESSENT     SUUM    ADVENTUM

   S       CCled          CCled      CCt        V                 CD

EXSPECTARE      CAESAR   IUSSISSET,      PARUERUNT.

     V                         S              V                    V

 

Cc- Complemento circunstancial de causa  

CCl ad- Complemento circunstancial de lugar a donde

CCled- Complemento circunstancial de lugar en donde 

CCm- Complemento circunstancial de modo

CCr/l- Complemento circunstancial de relación o limitación

CCt- Complemento circunstancial de tiempo

CD- Complemento directo

CN- complemento del nombre     

Ncc- Nexo coordinante copulativo

Nhn- Nexo histórico-narrativo o CUM histórico

PC/S- Participio concertado con el sujeto       

S- Sujeto   

V- Verbo

2._Traducción

 Los helvecios, inducidos por la escasez de todas las cosas, enviaron emisarios a él (le enviaron emisarios) para tratar de la rendición. Éstos, (como lo hubieran encontrado, al haberlo encontrado, habiéndolo encontrado) en el camino y (como se hubieran arrojado, al haberse arrojado, habiéndose arrojado) a sus pies y habiendo hablado humildemente, llorosos, (como hubieran pedido la paz, al haber pedido la paz, habiendo pedido la paz)

y (como hubiera mandado, al haber mandado, habiendo mandado) César que ellos esperaran su llegada, obedecieron.

3._Clasificación de oraciones: HELVETII…MISERUNT.

Oración principal HELVETII LEGATOS DE DEDITIONE AD EUM MISERUNT. Según el verbo, predicativa transitiva.

Oración subordinada de participio concertado OMNIUM RERUM INOPIA ADDUCTI

Clasificación de oraciones: QUI…PARUERUNT.

Oración principal. QUI PARUERUNT.

Oraciones subordinadas de CUM histórico CUM…CONVENISSENT( según el verbo, predicativa transitiva) …PROIECISSENT( según el verbo, predicativa transitiva) …PETIISSENT(según el verbo, predicativa transitiva)…IUSSISSET(según el verbo, predicativa transitiva, su complemento directo es la oración de EOS…EXSPECTARE, que lleva a su vez una subordinada de relativo, QUO…ESSENT cuyo antecedente es LOCO.

4._Comentario

 QUI._Cuando el pronombre relativo aparece en el texto detrás de punto, punto y coma, dos puntos equivale a un demostrativo y como tal se traducirá. Pierde su valor subordinante, pero conserva el valor anafórico, es decir hace referencia a algo que se ha nombrado anteriormente.

LOCUTI._Participio perfecto activo del verbo deponente LOQUOR. Los verbos deponentes tienen un participio perfecto activo. La oposición con el participio de presente es de tiempo, no de voz. Las excepciones son: arbitratus, ratus, veritus y usus.

5._Procedentes del Latín

 LOQUOR._Locutor, locutorio, locución, locuaz, locuacidad, circunloquio, coloquio, interlocutor.

OMNIS-E._ Omnipotente, omnisciente, omnívoro, ómnibus.

LOCUS-I._local, localidad, localismo, localizar, dislocar, locomoción.

-----------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------

 

Guerra de las Galias, I, VIII, 2

EO   OPERE   PERFECTO   PRAESIDIA   DISPONIT,   CASTELLA   COMMUNIT,   QUO   FACILIUS,   SI   SE   INVITO   TRANSIRE   CONARENTUR,   PROHIBERE   POSSIT   UBI   EA   DIES   QUAM   CONSTITUERANT   CUM   LEGATIS     VENIT   ET   LEGATI   AD   EUM   REVERTERUNT   NEGAT   SE   MORE   ET  EXEMPLO   POPULI   ROMANI   POSSE   ITER   ILLI   PER   PROVINCIAM   DARE   ET   SI   NON   FACERE   CONENTUR,   PROHIBITURUM   OSTENDIT.

 

César  

Guerra de las Galias, I, VIII, 2

 

 1._Análisis  sintáctico  del  texto

 

 EO   OPERE   PERFECTO    PRAESIDIA    DISPONIT,    CASTELLA

   S                        V                    CD                    V                   CD       

COMMUNIT,    QUO    FACILIUS,    SI      SE    INVITO    TRANSIRE

        V                Nsf          CCm       Nsc     S     Atrib.              CD

 CONARENTUR,    PROHIBERE    POSSIT.   UBI    EA   DIES    QUAM

         V                         CD                V            Nst            S            CD

CONSTITUERANT     CUM   LEGATIS    VENIT     ET     LEGATI    AD EUM

            V                               CCc               V        Ncc          S         CClad

REVERTERUNT    NEGAT    SE    MORE    ET    EXEMPLO    POPULI   ROMANI

         V                        V         S                   CCm                                CN            

POSSE    ITER    ILLI     PER   PROVINCIAM    DARE    ET     SI    VIM    FACERE

     V         CD        CI             CClpd                    CD      Ncc   Nsc   CD           CD

  CONENTUR,    PROHIBITURUM    OSTENDIT.

        V                 Inf. No concert.                V

 Atr. - Atributo

 CCl ad- Complemento circunstancial de lugar a donde

 CCc_Complemento circunstancial de compañía

 CClpd_Complemento circunstancial de lugar por donde

 CCm- Complemento circunstancial de modo

 CD- Complemento directo

 CI_Complemento indirecto

 CN- Complemento del nombre 

 Infin. No concertado. Su sujeto es SE   

 Ncc- Nexo coordinante copulativo

 Nsc_Nexo subordinante condicional

 Nsf_ Nexo subordinante final

 Nst_Nexo subordinante temporal

 Pvo- Predicativo

 S- Sujeto   

 V- Verbo

 

2._Traducción

 Acabada esta obra coloca guarniciones, fortifica los reductos para que pueda más fácilmente impedir el paso si intentasen pasar, no queriéndolo él. Cuando llegó aquel día que habían convenido con los legados y los legados volvieron a él, niega que él pueda, según costumbre y ejemplo del pueblo romano, dar paso alguno por la provincia y manifiesta que lo impedirá si intentan hacer violencia.

3._Clasificación de oraciones

 EO…POSSIT.

EO…PERFECTO._Subordinada de ablativo absoluto.

PRAESIDIA  DISPONIT._ Oración principal. Según el verbo, predicativa transitiva.

CASTELLA  COMMUNIT._ Oración principal, yuxtapuesta con la anterior. Según el verbo, predicativa transitiva.

QUO  FACILIUS  PROHIBIRE  POSSIT._ Subordinada final. Según el verbo, predicativa transitiva.

SI  TRANSIRE  CONARENTUR._ Subordinada adverbial condicional. Según el verbo, predicativa transitiva.

EO  INVITO._Ablativo absoluto

UBI…OSTENDIT.

UBI  EA  DIES  VENIT._ Oración subordinada temporal. Según el verbo, predicativa intransitiva.

QUAM:::LEGATIS._ Subordinada de relativo. El antecedente de QUAM es DIES. Según el verbo, predicativa transitiva.

ET  LEGATI  AD  EUM  REVERTERUNT._ Coordinada copulativa con la oración de UBI y, por tanto, subordinada temporal. Según el verbo, predicativa intransitiva.

NEGAT._Oración principal. Según el verbo, predicativa transitiva. Su complemento directo es la subordinada completiva resuelta por infinitivo.

SE  MORE  ET   EXEMPLO   POPULI   ROMANI   POSSE   ITER   ULLI   PER   PROVINCIAM   DARE._Subordinada completiva con respecto a NEGAT. Según el verbo, predicativa transitiva

ET   PROHIBITURUM   OSTENDIT._ Oración coordinada copulativa con NEGAT y, por tanto, principal. Según el verbo, predicativa transitiva. Su complemento directo es la infinitivo resuelta por PROHIBITURUM.

SI  VIM   FACERE   CONENTUR. Subordinada adverbial condicional. Según el verbo, predicativa transitiva.

 

4._Comentario

 QUO   FACILIUS._ QUO, valor final cuando le sigue un comparativo. Cuando el sujeto de la oración final es el mismo que el de la oración principal, se puede traducir por un infinitivo; “para que pueda más fácilmente/ para poder más fácilmente.

QUAM._ El pronombre relativo concierta con su antecedente obligatoriamente en género y número. El caso depende de la función que cada palabra desempeñe en la oración.

 

5._Procedentes del Latín

 CASTELLUM-I._ Castilla, castillo, castellano, encastillar

PROVINCIA-AE._Provincia, provincial, provinciano, provincialismo

------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------

 

INTERIM COTIDIE  CAESAR  HAEDUOS  FRUMENTUM   QUOD   ESSENT

PUBLICE   POLLICITI  FLAGITARE. NAM,  PROPTER   FRIGORA,  QUOD

GALLIA  SUB  SEPTETRIONIBUS,  UT  ANTE  DICTUM   EST,  POSITA  EST,

  NON  MODO  FRUMENTA  IN AGRIS  MATURA  NON  ERANT,  SED  NE

  PABULI  QUIDEM  SATIS  MAGNA COPIA  SUPPETEBAT,  EO AUTEM

FRUMENTO  QUOD  FLUMINE  ARARE  NAVIBUS  SUBVEXERAT,

  PROPTEREA    MINUS UTI  POTERAT  QUOD  ITER  AB  ARARE

  HELVETII   AVERTERANT,  A  QUIBUS  DISCEDERE  NOLEBAT.

César

Guerra de las Galias, I, XVI, 1-3

1._Análisis  sintáctico  del  texto

INTERIM  COTIDIE   CAESAR  HAEDUOS   FRUMENTUM  QUOD  ESSENT

  CCm      CCt              S     CD/persona   CD/cosa          CD         V     

 PUBLICE  POLLICITI  FLAGITARE. NAM,  PROPTER  FRIGORA,   QUOD

  CCm            V               V          NCca.       CCca                     NSca.

.

GALLIA SUB  SEPTENTRIONIBUS, UT ANTE  DICTUM  EST, POSITA EST,

    S        CCled                         NSm   CCt          V                 V      

NON  MODO   FRUMENTA  IN  AGRIS  MATURA  NON  ERANT,  SED   NE

Correlativo/sed     S          CCled         Atrib,    CCm     V     NCad.

PABULI   QUIDEM   SATIS  MAGNA  COPIA  SUPPETEBAT,   EO   AUTEM

   CN                     Cccan.         S                   V    

 FRUMENTO     QUOD    FLUMINE   ARARE   NAVIBUS    SUBVEXERAT, Abla.rég.(EO)    CD             CClpd                CCled               V         

PROPTEREA  MINUS UTI  POTERAT  QUOD  ITER  AB  ARARE  HELVETII

     NSca.     Ccca n. CD      V          NSca.  CD     CCldd              S      

  A  QUIBUS    DISCEDERE    NOLEBAT.

   CCldd              CD                    V

Atr. - Atributo

CCca.- Complemento circunstancial de causa  

CCcant.—Complemento circunstancial de cantidad

CCldd – Complemento circunstancial de lugar de donde

CCled- Complemento circunstancial de lugar en donde 

CCm- Complemento circunstancial de modo

CCn-Complemento circunstancial de negación

CClpd.—Complemento circunstancial de lugar por donde

CCt- Complemento circunstancial de tiempo

CD- Complemento directo

CN- Complemento del nombre     

NCadver.—Nexo coordinante adversativo

NCca..-Nexo coordinante causal

NSca.—Nexo subordinante causal

NSm.—Nexo subordinante modal

S- Sujeto   

V- Verbo

 

2._Traducción

Mientras tanto, César pedía diariamente a los heduos el trigo que, según él, habían prometido públicamente. En efecto, a causa de los fríos, porque la Gallia, como se ha dicho antes, ha sido situada bajo el Septetrión, no sólo los trigos en los campos no estaban maduros, sino que ni siquiera había a mano una cantidad bastante grande de forraje. Por otra parte, menos podía servirse de este trigo, que había llevado en naves por el Saona, porque los helvecios, de los que no quería separarse, habían desviado su camino del Saona. Día a día los heduos daban largas: decían que se reunía (el trigo), que ya era aportado, que ya llegaba.

3._Clasificación  de  oraciones

INTERIM   FLAGITARE

Oración principal  INTERIM  COTIDIE  CAESAR  HAEDUOS  FRUMENTUM  FLAGITARE. Según el verbo predicativa transitiva. El verbo FLAGITARE es un  infinitivo histórico. Su sujeto va en nominativo.

QUOD…POLLICITI. Oración subordinada de relativo. El antecedente de QUOD ES FRUMENTUM. El relativo concierta con su antecedente en género y número, el caso depende de la función que cada palabra tenga en su oración. POLLICITI  ESSENT es un verbo deponente, forma pasiva y significado activo.

NAM...  SUPPETEBAT.

Oracion compuesta por subordinación

NAM  PROPTER  FRIGORA  NON  MODO  FRUMENTA  IN  AGRIS  MATURA  NON  ERANT,  SED  NE  PABULI  QUIDEM  SATIS  MAGNA  COPIA  SUPPETEBAT. Oraciones principales, coordinadas. La primera coordinada causal introducida por NAM, según el verbo, copulativa. La segunda coordinada adversativa con la anterior. Según el verbo, predicativa intransitiva.

QUOD  GALLIA  SUB  SEPTENTRIONIBUS  POSITA  EST. Oración subordinada causal. Según el verbo, predicativa pasiva.

 EO…NOLEBAT.

EO  AUTEM  FRUMENTO  MINUS  UTI  POTERAT. Oración principal. Según el

verbo (si se considera el infinitivo UTI complemento directo), predicativa transitiva.

QUOD  FLUMINE  ARARE  NAVIBUS  SUBVEXERAT. Oración subordinada de relativo. Según el verbo, predicativa transitiva.

PROPTEREA  QUOD  ITER  AB  ARARE  HELVETII  AVERTERANT. Oración subordinada causal. Según el verbo, predicativa transitiva.

A  QUIBUS  DISCEDERE  NOLEBAT. Oración subordinada de relativo. Según el verbo, predicativa transitiva

4._Comentario

Infinitivo histórico. Llamado así porque lo usaban los historiadores. Su sujeto va en nominativo y se traduce por el pretérito imperfecto de indicativo.

Doble acusativo. Acusativo complemento directo de persona (HAEDUOS) y de cosa

(FRUMENTUM). Se usa esta construcción con los verbos de “enseñar” , “ocultar” y “pedir” (DOCERE,  CELARE, FLAGITARE),

NE… QUIDEM. Correlativo, ni siquiera.

5._Procedentes  del  Latín

FRIGUS,-ORIS, n. , frío; refrigerar, refrigeración, refrigerio, frigorífico

AGER, AGRI, m., campo; agro, agropecuario, agrario, agreste, agrimensor, agrimensura, agrónomo

INTERIM, entre tanto, a veces; ínterin, interino, interinidad

SEPTENTRIONES,-UM m. pl., las siete estrellas de la Osa Menor, el norte; septentrión, septetrional

....................................................................................

....................................................................................

 

Guerra de las Galias, II, XXVI, 1-3

 

CAESAR,  CUM   SEPTIMAM   LEGIONEM,   QUAE   IUXTA   CONSTITERAT,   ITEM   URGERI   AB   HOSTE   VIDISSET,   TRIBUNOS   MILITUM   MONUIT   UT   PAULATIM   SESE   LEGIONES   CONIUNGERENT   ET   CONVERSA   SIGNA   IN   HOSTES   INFERRENT.   QUO   FACTO,   CUM   ALIUS   ALII   SUBSIDIUM   FERRET,   NEQUE   TIMERENT   NE   AVERSI   AB   HOSTE   CIRCUMVENIRENTUR,   AUDACIUS   RESISTERE   AC   FORTIUS   PUGNARE   COEPERUNT.

 César

 Guerra de las Galias, II, XXVI, 1-3

 

1._Análisis  sintáctico  del  texto

 

CAESAR, CUM  SEPTIMAM LEGIONEM, QUAE    IUXTA   CONSTITERAT,

      S        Nhn                S                     S         CCl              V              

 ITEM  URGERI  AB   HOSTE  VIDISSET, TRIBUNOS    MILITUM   MONUIT

 CCm       V          Cag.             V          CD                  CN               V

UT  PAULATIM  SESE  LEGIONES  CONIUNGERENT  ET   CONVERSA   

 Nsc   CCm         CD        S                   V               Ncc     Pvo/CD

SIGNA   IN  HOSTES    INFERRENT.  QUO  FACTOCUM   ALIUS   ALII

    CD        CCla                 V              S       V         Nhn       S        CI

SUBSIDIUM  FERRETNEQUE  TIMERENT  NE   AVERSI  AB  HOSTE

     CD              V          Ncc           V        Ns    Pvo/S       Cag        

CIRCUMVENIRENTURAUDACIUS  RESISTERE  AC  FORTIUS  PUGNARE

         V                          CC               CD        Ncc   CCm         CD      

 COEPERUNT.

         V 

Cage._Complemento agente 

 CCl._Complemento circunstancial de lugar 

 CCl ad- Complemento circunstancial de lugar a donde 

 CCm- Complemento circunstancial de modo 

 CD- Complemento directo 

 CI._Complemento indirecto 

 CN- Complemento del nombre      

 Ncc- Nexo coordinante copulativo

 Nsc._Nexo subordinante completivo

 Nhn- Nexo histórico-narrativo o CUM histórico 

 Pvo/S- Predicativo del Sujeto

 Pvo/CD 

 S- Sujeto

 V- Verbo

 

 2._Traducción

 César, como hubiera visto (habiendo visto, al haber visto) que la séptima legión que se había situado cerca, era acosada igualmente por el enemigo, aconsejó a los tribunos de los soldados que las legiones se juntaran despacio y llevaran contra los enemigos las enseñas vueltas. Hecho esto, como cada uno llevara (llevando, al llevar) socorro al otro y no temieran ( no temiendo, al no temer) que, vueltos, fueran rodeados por el enemigo, comenzaron a resistir más audazmente y a luchar más valientemente.

 

3._Clasificación  de  oraciones

 

CAESAR…INFERRENT

 CUM  SEPTIMAM  LEGIONEM  ITEM  URGERI  AB  HOSTE  VIDISSET. Oración subordinada temporal—narrativa, de CUM  histórico. Según el verbo, predicativa transitiva. Su complemento directo es una oración de infinitivo con sujeto en acusativo. Es un infinitivo pasivo, lleva complemento agente. Oración predicativa pasiva.

 

QUAE  IUXTA..CONSTITERAT. Oración subordinada de relativo. El antecedente de QUAE es LEGIONEM. El relativo concierta con su antecedente obligatoriamente en género y número. El caso depende de la función que cada elemento tenga en su oración. Según el verbo, predicativa intransitiva.

 

TRIBUNOS  MILITUM  MONUIT. Oración principal. Según el verbo predicativa transitiva. Su complemento directo son dos subordinadas completivas introducidas por UT y coordinadas copulativas entre sí, unidas por ET. Según el verbo, las dos subordinadas son predicativas transitivas.

 

 QUO  FACTO…COEPERUNT.

 QUO  FACTO. Oración subordinada de ablativo absoluto. Cuando el relativo va detrás de punto, punto y coma o detrás de dos puntos equivale a un demostrativo y como tal se traducirá. Pierde su valor subordinante, pero conserva el valor anafórico. Aquí tiene valor subordinante porque forma un ablativo absoluto.

 

CUM…CIRCUMVENIRENTUR. Son tres oraciones. Las dos primeras, subordinadas temporal—narrativa, de CUM  histórico, y coordinadas copulativas entre sí (NEQUE).

 

Según el verbo, predicativas transitivas. El complemento directo de la segunda oración es una subordinada completiva introducida por NE. Cuando NE  depende de un verbo de temor, como en este caso, hay que traducirlo por “que”. Según el verbo, predicativa pasiva.

 

AUDACIUS…COEPERUNT. Oración principal. Según el verbo, predicativa pasiva.

 

Comentario

 NE._Con los verbos de temor y de obstáculo, NE = que. TIMEO  NE  VENIAT, temo que venga.

  El ablativo agente lleva la preposición A  o  AB si se trata de un ser animado o de una cosa personificada. Si se trata de un nombre de cosa va en ablativo sin preposición.

 PATER  AMATUR  A  FILIO, el padre es amado por el hijo.

 VENTO  ARBOR  MOVETUR, el árbol es movido por el viento.

 SESE = SE

 

5._Procedentes  del  Latín

 MONEO, --ERE,  --UI.  –ITUM, monitor, amonestar, amonestación, admonición, premonitorio

 FACIO, --ERE, --FECI,  FACTUM, factor, factoría, factura, facturar, factible

 ALIUS, --A, --UD, alias “ por otro nombre”

 SUBSIDIUM, --I, subsidio, subsidiario

 

           11._PROSA

UBI  SE  DIUTIUS  DUCI  INTELLEXIT   ET   DIEM   INSTARE,  QUO  DIE

FRUMENTUM  MILITIBUS  METIRI  OPORTERET,  CONVOCATIS  EORUM

 PRINCIPIBUS,  QUORUM   MAGNAM   COPIAM   IN  CASTRIS  HABEBAT,

IN  HIS  DIVICIACO  ET  LISCO,  QUI  SUMMO  MAGISTRATUI  PRAEERAT,

QUEM VERGOBRETUM   APPELLANT  HAEDUI,  QUI  CREATUR  ANNUUS

ET   VITAE   NECISQUE   IN  SUOS  HABET   POTESTATEM,   GRAVITER

 EOS   ACCUSAT   QUOD,  CUM  NEQUE  EMI  NEQUE  EX  AGRIS  SUMI

 POSSET,   TAM    NECESSARIO   TEMPORE,   TAM   PROPINQUIS

HOSTIBUS,   AB  IIS  NON  SUBLEVETUR,  PRAESERTIM  CUM  MAGNA

EX   PARTE   EORUM   PRECIBUS    ADDUCTUS  BELLUM  SUSCEPERIT;

MULTO  ETIAM  GRAVIUS  QUOD  SIT  DESTITUTUS  QUERITUR.

César

Guerra de las Galias I, XVI (5- final

1._Análisis sintáctico del  texto

UBI  SE  DIUTIUS  DUCI  INTELLEXIT   ET   DIEM   INSTAREQUO  DIE

NSt   S      CCt       V         V            NCc     S           V           CCt

FRUMENTUM  MILITIBUS  METIRI  OPORTERETCONVOCATIS  EORUM

      CD             CI               S                               S                CN

PRINCIPIBUS,   QUORUM   MAGNAM   COPIAM   IN  CASTRIS  HABEBAT,

         S               CN              CD                      CCLed          V

IN   HIS  DIVICIACO  ET  LISCOQUI  SUMMO  MAGISTRATUI PRAEERAT,

  CC                      Apos.            S       Dat. Regimen              V

QUEM VERGOBRETUM   APPELLANT  HAEDUIQUI  CREATUR  ANNUUS

  CD          Pvo/CD                V             S          S          V        Pvo/S

ET   VITAE  NECISQUE   IN   SUOS   HABET   POTESTATEM,   GRAVITER

NCc           CN                 CC             V           CD                    CCm

 EOS    ACCUSAT   QUODCUM  NEQUE  EMI  NEQUE  EX  AGRIS  SUMI

 CD         V           NScau.  Nhn   NCc        CD      NCc     CCldd      CD

 POSSET,   TAM    NECESSARIO   TEMPORETAM    PROPINQUIS

      V         CCm                  S                     CCm           S

HOSTIBUSAB   IIS   NON  SUBLEVETURPRAESERTIM  CUM   MAGNA

      S         C Agen.  CCn          V                CCm         NScau    CC

EX   PARTE   EORU M   PRECIBUS    ADDUCTUS   BELLUM   SUSCEPERIT;

    CC             CN           CCc              PC/S           CD            V

MULTO   ETIAM   GRAVIUS   QUOD   SIT   DESTITUTUS    QUERITUR.

CCm       CCm         CCm       NScau.             V                    V

Apos.- Aposición

Atr. – Atributo

C Agen.-Complemento agente

CC – Complemento circunstancial

CCc- Complemento circunstancial de causa

CCl-Complemento circunstancial de lugar  

CCl ad- Complemento circunstancial de lugar a donde

CCldd – Complemento circunstancial de lugar de donde

CCled- Complemento circunstancial de lugar en donde 

CCm- Complemento circunstancial de modo

CCn-Complemento circunstancial de negación

CCr/l- Complemento circunstancial de relación o limitación

CCt- Complemento circunstancial de tiempo

CD- Complemento directo

CN- Complemento del nombre

Dat./régimen    

NCc- Nexo coordinante copulativo

NCd – Nexo coordinante disyuntivo

Nhn- Nexo histórico-narrativo o CUM histórico

Nii – Nexo interrogativa indirecta

NScau.- Nexo subordinante causal

NSc-Nexo subordinante consecutivo

NSt- Nexo subordinante temporal

PC/S- Participio concertado con el sujeto       

Pvo- Predicativo

S- Sujeto   

V- Verbo

Voc. – Vocativo

2._Traducción

CUANDO   ENTENDIÓ   QUE   ÉL   ERA   ENTRETENIDO   DEMASIADO

TIEMPO  Y  QUE  SE  ECHABA  ENCIMA  EL  DÍA  EN   EL  CUAL (DÍA)

ERA  PRECISO  MEDIR  EL  TRIGO  A  LOS  SOLDADOS,  CONVOCADOS

SUS  CABECILLAS,  DE  LOS  QUE  HABÍA  UN  GRAN  NÚMERO  EN  EL

CAMPAMENTO,  ENTRE   ESTOS   DIVICIACO   Y   LISCO,  QUE  ESTABA

 AL   FRENTE    DE    LA  SUMA   MAGISTRATURA,   A    LA   CUAL   LOS

HEDUOS   LLAMAN   VERGOBRETO,  QUE  ES  CREADA  ANUALMENTE

Y  TIENE  SOBRE  LOS   SUYOS   PODER   DE   VIDA  Y   MUERTE,  LOS

ACUSA  DURAMENTE   PORQUE  NO   ES   AYUDADO  POR  ELLOS,  NO

PUDIENDO  SER   COMPRADO   EL  TRIGO   NI   SER   COGIDO  DE  LOS

CAMPOS,  SIENDO   EL   TIEMPO   TAN    APREMIANTE,   ESTANDO  TAN

PRÓXIMOS    LOS    ENEMIGOS,    PRINCIPALMENTE    PORQUE    HA

EMPRENDIDO   LA  GUERRA   INDUCIDO   EN  GRAN   PARTE   POR  SUS

RUEGOS;  SE  QUEJA    AÚN   MUCHO  MÁS  DURAMENTE  PORQUE  HA

SIDO   ENGAÑADO.

3._Clasificación  de  oraciones

UBI…SUSCEPERIT.

Oración  compuesta por  subordinación. Compuesta  por varias proposiciones.

UBI…INSTARE. Oración subordinada temporal, cuyo verbo es INTELLEXIT. Según el verbo, predicativa transitiva. Su complemento  directo lo constituyen dos oraciones completivas resueltas por infintivos con sujeto en acusativo, y unidas entre sí por ET, coordinadas copulativas.

QUO…OPORTERET. Oracíón subordinada de relativo. Su sujeto es un infinitivo de verbo deponente transitivo. FRUMENTUM  MILITIBUS  M., repartir la ración de trigo a los soldados.

CONVOCATIS…PRINCIPIBUS. Oración subordinada de ablativo absoluto.

QUORUM…HABEBAT. Oración subordinada de relativo. Según el verbo, predicativa transitiva.

IN…LISCO. Oración yuxtapuesta a la anterior. Se sobreentiende HABEBAT.

QUI…PRAEERAT. Subordinada de relativo. Según el verbo, predicativa intransitiva.

QUEM…HAEDUI. Subordinada de relativo. Según el verbo, predicativa transitiva.

QUI…VITAE. Subordinada de relativo. Predicativa, pasiva.

NECISQUE…POTESTATEM. Coordinada con la anterior, y, por tanto, subordinada de relativo. Según el verbo, predicativa transitiva.

GRAVITER  EOS  ACCUSAT. Oración principal. Según el verbo, predicativa transitiva.

QUOD   AB   IIS  NON  SUBLEVETUR. Oración subordinada causal. Según el verbo, predicativa pasiva.

CUM…POSSET. Subordinada temporal- narrativa de CUM HISTÓRICO. POSSET lleva dos infinitivos como complementos directos, coordinados  entre sí por la copulativa NE.

TAM… HOSTIBUS. Dos oraciones yuxtapuestas. Subordinadas de ablativo absoluto con el verbo sobreentendido.

CUM…SUSCEPERIT. Oración subordinada causal. Según el verbo, predicativa transitiva.

MULTO  ETIAM  GRAVIUS   QUERITUR. Oración principal. Según el verbo, predicativa intransitiva.

QUOD  SIT   DESTITUTUS. Oración subordinada causal. Según el verbo, predicativa pasiva.

4._Comentario

QUO  DIE. …QUE SE ECHABA  ENCIMA  EL  DÍA EN  EL  CUAL  DÍA…Señalar que el relativo lleva antecedente y consecuente para enfatizar lo apremiante del plazo.

SUMMO  MAGITRATUI. Dativo régimen del verbo PRAEERAT. Es un verbo compuesto de SUM, se construye con dativo.

TAM…HOSTIBUS. Cuando el ablativo absoluto no lleva verbo, se sobreentiende el verbo SUM.

5._Procedentes del Latín

APPELLO, -AS, -ARE, -AVI,-ATUM, apelar, apelable, apelativo, apelación; apellidar, apellido

VITA, -AE, vida, viable, viabilidad; vital, vitalidad vitalismo, vitalicio; vitamina, vitamínico

AGER, AGRI, agro, agropecuario; agrario, agreste; agrimensor; agrimensura; agrónomo

12._PROSA. ESTILO   INDIRECTO

 

 

Las palabras de alguien pueden reproducirse textualmente o bien haciéndolas depender de un verbo de “lengua” o “entendimiento”

 

(estilo indirecto). Este sistema origina una serie de cambios en los modos, tiempos, personas y en las determinaciones adverbiales.

 

 

Cambios originados al pasar del estilo directo al indirecto.

 

Oraciones principales:

 

1._Enunciativas en indicativo pasan a oraciones de infinitivo.

 

2._Afectivas (orden, ruego, prohibición, etc.) en subjuntivo o imperativo se ponen todas en subjuntivo

 

3._Interrogativas directas o indirectas pasan a subjuntivo. Las retóricas pasan a oración de infinitivo, raramente a sujuntivo.

 

Oraciones subordinadas:

 

Pasan generalmente a subjuntivo, pero quedan en indicativo:

 

1._Las que expresan el pensamiento del narrador.

 

2._Las perífrasis equivalentes a un sustantivo.

 

3._Detrás de DUM.

 

Pasan a oración de infinitivo:

 

1._Las oraciones de falso relativo.

 

2._Las comparativas, las causales de QUOD y QUONIAM, algunas oraciones temporales.

 

Cambian los pronombres personales, los posesivos y algunos adverbios.

 

TUM   DEMUM   LISCUS,   ORATIONE  CAESARIS  ADDUCTUS,  QUOD

 

ANTE  TACUERAT    PROPONIT:   ESSE  NON   NULLOS,    QUORUM

 

AUCTORITAS APUD   PLEBEM   PLURIMUM   VALEAT,   QUI PRIVATIM

 

PLUS   POSSIT   QUAM   IPSI   MAGISTRATUS.  HOS SEDITIOSA  ATQUE

 

IMPROBA   ORATIONE   MULTITUDINEM   DETERRERE   NE FRUMENTUM

 

CONFERANT   QUOD   DEBEANT:   PRAESTARE,   SI  IAM  PRINCIPATUM

 

GALLIAE    OBTINERE    NON    POSSINT,   GALLORUM     QUAM

 

ROMANORUM   IMPERIA   PERFERRE;  NEQUE  DUBITARE  QUIN,  SI

 

HELVETIOS  SUPERAVERINT  ROMANI,  UNA CUM  RELIQUA  GALLIA

 

HAEDUIS    LIBERTATEM    SINT    EREPTURI.    AB   ISDEM    NOSTRA

 

CONSILIA   QUAEQUE   IN  CASTRIS GERANTUR  HOSTIBUS ENUNTIARI:

 

 HOS   A   SE   COERCERI   NON  POSSE.  QUIN   ETIAM,   QUOD

 

NECESSARIAM    REM,     COACTUS,    CAESARI     ENUNTIARIT,

 

 INTELLEGERE   SESE   QUANTO   ID   CUM   PERICULO   FECERIT,     ET

 

OB   EAM   CAUSAM   QUAM  DIU  POTUERIT  TACUISSE.

 

César

 

Guerra de las Galias  I, 17 (1-6)  

 

1._Análisis sintáctico del texto

 

TUM   DEMUM  LISCUS,  ORATIONE  CAESARIS  ADDUCTUS,  QUOD

 CCt        CCt        S              CCc          CN           PC/S          CD

 

ANTE  TACUERAT    PROPONIT:   ESSE  NON   NULLOS,    QUORUM

 CCt            V            V                 V             S                 CN

 

AUCTORITAS APUD   PLEBEM   PLURIMUM   VALEAT,   QUI PRIVATIM

         S             CCl                   CCcant        V           S       CC

 

 PLUS   POSSIT   QUAM   IPSI   MAGISTRATUSHOS SEDITIOSA  ATQUE  

 Comp.       V                   2ºtérmi. Comp         S               CCm

 


 IMPROBA   ORATIONE   MULTITUDINEM   DETERRERE   NE FRUMENTUM

               CCm                                          V            NSf      CD

 

CONFERANT   QUOD   DEBEANT:   PRAESTARESI  IAM  PRINCIPATUM

          V            CD            V                V       NSco  CCt       CD

 

GALLIAE    OBTINERE    NON    POSSINT,   GALLORUM     QUAM

     CN               CD        CCn                           CN  

 

ROMANORUM   IMPERIA   PERFERRENEQUE  DUBITARE  QUINSI

      CN              CD              S           NC         V      NScom.  NScon.

 

HELVETIOS  SUPERAVERINT  ROMANIUNA CUM  RELIQUA  GALLIA

        CD              V                   S       CCm        CCcomp.

 

 HAEDUIS    LIBERTATEM     SINT    EREPTURI.    AB   ISDEM    NOSTRA

     CI               CD                          V                 Cagen.          S

 

 CONSILIA QUAEQUE  IN  CASTRIS GERANTUR  HOSTIBUS  ENUNTIARI:                 S                                                CCled.           V             CI                  V

 

HOS  A   SE   COERCERI   NON   POSSE.   QUIN   ETIAM,   QUOD

  S    Cagen.      Iconc.      CCn       V            CCm            Ap/compl.

 

NECESSARIAM    REM,     COACTUS,    CAESARI     ENUNTIARIT,

                CD                  PC/S            Ci                 V

 INTELLEGERE   SESE   QUANTO   ID   CUM   PERICULO   FECERIT,      ET

           V            S         CCm      CD        CCm                   V           NCc

 

OB   EAM   CAUSAM    QUAM    DIU    POTUERIT    TACUISSE.

            CCc                     CCt                 V                V

 

Apos.- Aposición

 

Atr. – Atributo

 

C Agen.-Complemento agente

 

CC – Complemento circunstancial

 

CCcant.-Complemento circunstancial de cantidad

 

CCcom-Complemento circunstancial de compañía

 

CCc- Complemento circunstancial de causa

 

CCl-Complemento circunstancial de lugar  

 

CCl ad- Complemento circunstancial de lugar a donde

 

CCldd – Complemento circunstancial de lugar de donde

 

CCled- Complemento circunstancial de lugar en donde 

 

CCm- Complemento circunstancial de modo

 

CCn-Complemento circunstancial de negación

 

CCr/l- Complemento circunstancial de relación o limitación

 

CCt- Complemento circunstancial de tiempo

 

CD- Complemento directo

 

CN- Complemento del nombre

 

Dat./régimen

 

Iconc.-Infinitivo concertado   

 

NCc- Nexo coordinante copulativo

 

NCd – Nexo coordinante disyuntivo

 

Nhn- Nexo histórico-narrativo o CUM histórico

 

Nii – Nexo interrogativa indirecta

 

NScau.- Nexo subordinante causal

 

NScomp.-Nexo subordinante completivo

 

NScon-Nexo subordinante condicional

 

NSc-Nexo subordinante consecutivo

 

NSf-Nexo subordinante final

 

NSt- Nexo subordinante temporal

 

PC/S- Participio concertado con el sujeto 

 

PLUS-comparativo     

 

Pvo- Predicativo

 

S- Sujeto   

 

V- Verbo

 

Voc. – Vocativo

 

 2._Traducción

 

 ENTONCES  FINALMENTE  LISCO,  INDUCIDO  POR  EL  DISCURSO  DE

 

CÉSAR  EXPONE  LO  QUE  ANTES  HABÍA  CALLADO: QUE  EXISTEN

 

ALGUNOS  CUYA  AUTORIDAD  VALE  MUCHÍSIMO  ANTE  LA  PLEBE

 

LOS CUALES  PRIVADAMENTE  PUEDEN  MÁS QUE  LOS MAGISTRADOS

 

MISMOS.  QUE  ÉSTOS  CON  LENGUAJE  SEDICIOSO  Y  MALVADO

 

DISUADEN A  LA  MULTITUD  PARA QUE  NO  LLEVEN  EL TRIGO QUE

 

DEBEN (DICIENDO) QUE SI NO PUEDEN YA OBTENER  LA   HEGEMONÍA

 

DE LA GALIA  ES  PREFERIBLE  SOPORTAR  LA  DOMINACIÓN  DE  LOS

 

GALOS  QUE LA  DE  LOS  ROMANOS  Y  QUE  NO  DUDAN  DE  QUE  SI

 

LOS  ROMANOS  VENCIEREN  A  LOS  HELVECIOS  ARREBATARÍAN  LA

 

LIBERTAD A  LOS  HEDUOS  JUNTAMENTE  CON (LO  MISMO  QUE  A)

 

LA RESTANTE  GALIA.  QUE  NUESTROS  PROYECTOS  Y  LOS  HECHOS

 

QUE  SE REALIZAN  EN  EL  CAMPAMENTO  SON  ANUNCIADOS  POR

 

ESTOS A LOS  ENEMIGOS; QUE ESTOS  NO  PUEDEN  SER  REPRIMIDOS

 

POR  ÉL.  MAS  AÚN,  QUE  ÉL  COMPRENDE  CON  CUÁNTO  PELIGRO

 

HA  HECHO  ESTO,  ES  DECIR,  EL  HECHO  DE QUE,  OBLIGADO,  HA

 

ANUNCIADO  A  CÉSAR  UNA  COSA  NECESARIA  Y  POR  ESTO  HA

 

CALLADO  CUAN  LARGO  TIEMPO  HA  PODIDO.

 

3._Clasificación de oraciones

 

TUM  DEMUM…PROPONIT. Oración compuesta, compuesta por subordinación. Compuesta por varias proposiciones.

 

Oración principal, TUM  DEMUM  LISCUS  PROPONIT. Según el verbo, predicativa transitiva. Su  complemento  directo es un implícito ID que funcionaría como antecedente del relativo QUOD.

 

QUOD…TACUERAT. Subordinada de relativo. Según el verbo, predicativa transitiva.

 

ORATIONE…  ADDUCTUS. Subordinada de participio concertado.  

 

 

ESSE…MAGISTRATUS. Oración compuesta, compuesta por subordinación. Compuesta por varias proposiciones.

 

ESSE  NON  NULLOS. Oración principal. Según el verbo, predicativa intransitiva.

 

QUORUM…VALEAT. Oración subordinada de relativo. Según el verbo, predicativa intransitiva.

 

QUI…MAGISTRATUS. Subordinada de relativo. Según el verbo, predicativa intransitiva.

 

 

HOS…DEBEANT. Oración compuesta por subordinación. Compuesta por varias proposiciones.

 

HOS…DETERRERE. Oración principal. Según el verbo, predicativa transitiva.

 

NE…CONFERANT. Oración subordinada final. Según el verbo, predicativa transitiva.

 

QUOD…DEBEANT. Subordinada de relativo, Según el verbo, predicativa transitiva.

 

 

PRAESTARE…PERFERRE.

 

PRAESTARE es el verbo principal, va en infinitivo por tratarse de estilo indirecto, introducido por la idea de “decir” implícita en DETERRERE. Su sujeto es toda la oración GALLORUM…PERFERRE.

 

SI…POSSINT. Oración subordinada condicional. Según el verbo, predicativa transitiva.

 

 

NEQUE…EREPTURI. Oración compuesta por subordinación. Compuesta por varias proposiciones.

 

NEQUE  DUBITARE. Oración principal. Es coordinada copulativa con la anterior Según el verbo predicativa transitiva. Su complemento directo es la oración introducida por QUIN.

 

SI…ROMANI. Oración stransitiva.ubordinada condicional. Según el verbo, predicativa transitiva.  

 

AB…ENUNTIARI. Oración principal. Según el verbo, predicativa pasiva.

 

HOS…POSSE. Oración principal. Según el verbo, predicativa transitiva.

 

QUOD…TACUISSE. Dos oraciones principales, coordinadas copulativas, cuyos verbos son INTELLEGERE Y  TACUISSE.

 

La oración de INTELLEGERE lleva como complemento directo la interrogativa indirecta introducida por QUANTO. Su complemento directo, ID, lleva a su vez una oración en aposición completiva introducida por QUOD, que explica ID.

 

TACUISSE. Oración principal. Según el verbo, predicativa transitiva. Su complemento directo es la oración de POTUERIT.

 

  4._Comentario

 

IDEM, EADEM, IDEM, valor anafórico, es decir, hace referencia a algo nombrado anteriormente.

 

IPSE, IPSA, IPSUM, valor anafórico-enfático, es decir, indica identidad personal.

 

IDEM  REX, el mismo rey

 

IPSE  REX,  el rey mismo, el rey en persona.

 

IPSI  MAGISTRATUS, los magistrados mismos, los magistrados en persona.

 

QUORUM. Cuando el relativo aparece en genitivo se traducirá por cuyo, a concertando en español con la palabra siguiente.

 

SINT  EREPTURI. Equivale a EREPTURI  SINT.

 

5._Procedentes del Latín

 

 IMPERIUM,-I, imperio, imperial, imperialismo, imperialista, imperioso

 

CONSILIUM,-I, consejo, conseja, consejero; aconsejar, desaconsejar

 

CASTRA,-CASTRORUM, castro, castrense. Del diminutivo de CASTRUM, CASTELLUM, castillo, Castilla, castellano, encastillar

 

COERCEO, coercer, coerción, coercitivo, coercible, incoercible  

 

                                                13._PROSA

 

CAESAR  HAC  ORATIONE  LISCI  DUMNORIGEM,  DIVICIACI  FRATREM,

 

DESIGNARI   SENTIEBAT; SED, QUOD   PLURIBUS  PRAESENTIBUS  EAS

 

RES   IACTARI   NOLEBAT,   CELERITER   CONCILIUM   DIMITTIT, LISCUM

 

RETINET.  QUAERIT    EX    SOLO   EA   QUAE   IN  CONVENTU  DIXERAT.

 

DICIT   LIBERIUS   ATQUE   AUDACIUS.  EADEM   SECRET O   AB   ALIIS

 

QUAERIT;   REPERIT  ESSE  VERA.  IPSUM  ESSE  DUMNORIGEM,   SUMMA 

 

AUDACIA,  MAGNA  APUD  PLEBEM  PROPTER   IBERALITATEM  GRATIA,

 

CUPIDUM  RERUM  NOVARUM.  COMPLURESANNOS  PORTORIA  RELIQUAQUE

 

  OMNIA   HAEDUORUM  VECTIGALIA  PARVO   PRETIO   REDEMPTA  HABERE,

 

  PROPTEREA   QUOD,   ILLO  LICENTE,   CONTRA   LICERI   AUDEAT   NEMO.

 

César

 

Guerra de las Galias  I, 18 (1-3)

 

 

1._Análisis sintáctico

CAESAR  HAC  ORATIONE  LISCI  DUMNORIGEMDIVICIACI  FRATREM,

      S           CCc                CN            S                    Apos.

 

DESIGNARI   SENTIEBAT; SED, QUOD   PLURIBUS  PRAESENTIBUS  EAS

        V            V           NCad. NScau.        S             V                S

 

RES   IACTARI   NOLEBAT,   CELERITER   CONCILIUM   DIMITTIT, LISCUM

   S        V            V                CCm           CD                V            CD

 

RETINETQUAERIT    EX    SOLO   EA   QUAE   IN  CONVENTU  DIXERAT.

     V            V           CCldd(EO)    CD     CD         CCled              V 

 

DICIT   LIBERIUS   ATQUE   AUDACIUSEADEM   SECRET O   AB   ALIIS

    V         CCm         NCc       CCm           CD        CCm           CCldd

 

QUAERIT;   REPERIT   ESSE  VERA.  IPSUM   ESSE  DUMNORIGEM,

      V            V            V       Atr.      S         V            S

 

 SUMMA  AUDACIA,     MAGNA    APUD  PLEBEM     PROPTER   

    Abl./cualidad          Abl./cu.         CCled                CCc  

 

LIBERALITATEM  GRATIACUPIDUM  RERUM  NOVARUMCOMPLURES

       CCc             Abl,/cu      Pvo       Gen./Compl.Adj.          CCt 

 

ANNOS  PORTORIA  RELIQUAQUE   OMNIA   HAEDUORUM  VECTIGALIA

  CCt                 CD                                        CN                  CD

 

PARVO   PRETIO   REDEMPTA  HABERE,  PROPTEREA   QUOD,   ILLO

   Abl./precio         Pvo/CD         V                NScau.                S

 

LICENTE,   CONTRA   LICERI   AUDEAT   NEMO.

 .     V       CCm          CD           V           S

 

Abl./cua.-Ablativo de cualidad

 

Apos.- Aposición

 

Atr. – Atributo

 

C Agen.-Complemento agente

 

CC – Complemento circunstancial

 

CCcant.-Complemento circunstancial de cantidad

 

CCcom-Complemento circunstancial de compañía

 

CCc- Complemento circunstancial de causa

 

CCl-Complemento circunstancial de lugar  

 

CCl ad- Complemento circunstancial de lugar a donde

 

CCldd – Complemento circunstancial de lugar de donde

 

CCled- Complemento circunstancial de lugar en donde 

 

CCm- Complemento circunstancial de modo

 

CCn-Complemento circunstancial de negación

 

CCr/l- Complemento circunstancial de relación o limitación

 

CCt- Complemento circunstancial de tiempo

 

CD- Complemento directo

 

CN- Complemento del nombre

 

Dat./régimen

 

Iconc.-Infinitivo concertado

 

NCad.-Nexo coordinante adversativo     

 

NCc- Nexo coordinante copulativo

 

NCd – Nexo coordinante disyuntivo

 

Nhn- Nexo histórico-narrativo o CUM histórico

 

Nii – Nexo interrogativa indirecta

 

NScau.- Nexo subordinante causal

 

NScomp.-Nexo subordinante completivo

 

NScon-Nexo subordinante condicional

 

NSc-Nexo subordinante consecutivo

 

NSf-Nexo subordinante final

 

NSt- Nexo subordinante temporal

 

PC/S- Participio concertado con el sujeto 

 

PLUS-comparativo     

 

Pvo- Predicativo

 

S- Sujeto   

 

V- Verbo

 

Voc. – Vocativo

 

 

2._Traducción

 

César comprendía que Dumnorix, hermano de Diviciaco, era señalado por

 

 este discurso de Lisco, pero, porque no quería que estos asuntos fueran

 

 tratados estando muchos presentes, disuelve rápidamente la asamblea y

 

retiene  a  Lisco. Inquiere de  él  sólo aquellas cosas que había dicho en la

 

reunión.  Habla  Lisco  más  libre  y  confiadamente. Inquiere  César  en

 

secreto  las mismas  cosas de  otros;  encuentra que son verdaderas. Que

 

 es  Dumnorix  mismo, hombre  de  suma audacia, de gran simpatía ante

 

la plebe  a  causa de su liberalidad,  deseoso  de cosas nuevas. Que tiene

 

ya durante muchos años los portazgos y  todos  los restantes  impuestos

 

de los  heduos  arrendados por poco  precio  porque,  licitando  él,  nadie

 

se atreve  a  licitar  en  contra.

 

3._Clasificación de oraciones

 

 

CAESAR..SENTIEBAT. Oración compuesta por subordinación. La oración principal es predicativa transitiva. Su complemento directo es una subordinada completiva resuelta por infinitivo con sujeto en acusativo. La subordinada es, a su vez, predicativa pasiva.

 

SED…RETINET. Dos oraciones principales, yuxtapuestas entre sí, coordinación adversativa con respecto al párrafo anterior. Las dos predicativas transitivas.

 

PLURIBUS  PRAESENTIBUS. Subordinada de ablativo absoluto.

 

QUOD…NOLEBAT. Subordinada causal. Según el verbo, predicativa transitiva. Su complemento directo es una oración de infinitivo con sujeto en acusativo. Esta oración, según el verbo, es predicativa pasiva.

 

QUAERIT…DIXERAT. Oración compuesta por subordinación. Compuesta de dos proposiciones. Oración principal QUAERIT…EA. Según el verbo, predicativa transitiva. QUAE…DIXERAT. Subordinada de relativo. Según el verbo, predicativa transitiva.

 

DICIT…AUDACIUS. Oración simple. Según el verbo, predicativa intransitiva.

 

EADEM…QUAERIT. Oración simple. Según el verbo, predicativa transitiva.

 

REPERIT…VERA. Oración compuesta por subordinación. Oración principal REPERIT. Según el verbo, predicativa transitiva. Su complemento directo lo constituye una subordinada de infinitivo con sujeto en acusativo. Esta subordinada, según el verbo, es copulativa.

 

IPSUM…NOVARUM. Todo el párrafo depende de REPERIT, sobreentendido. Su complemento directo es la oración de ESSE, que, según el verbo, es predicativa intransitiva. Si se sobreentiende ÉL, como sujeto elíptico, sería copulativa.

 

COMPLURES…NEMO. Todo el párrafo depende de REPERIT, sobreentendido. Su complemento directo es la oración de HABERE, que, según el verbo, es predicativa transitiva.

 

PROPTEREA  QUOD…NEMO. Subordinada causal. AUDEO+ infinitivo, atreverse a.

 

ILLO  LICENTE. Subordinada de ablativo absoluto. 

 

 

4._Comentario

 

DIVICIACI  FRATREM. Aposición con respecto a DUMNORIGEM. La aposición concierta obligatoriamente en caso. El género y el número dependen de la función sintáctica de cada palabra.

 

EA QUAE. El relativo concierta con su antecedente en género y número. El caso depende de la función sintáctica que cada palabra desempeñe en la oración.

 

IPSUM  DUMNORIGEM.  IPSE, IPSA, IPSUM, valor anafórico-enfático, es decir, indica identidad personal. Dumnorix mismo, Dumnorix en persona.

 

SUMMA  AUDACIA. La cualidad en latín puede expresarse en ablativo o en genitivo.

 

RELIQUAQUE. RELIQUA+QUE. QUE (enclítica) une términos estrechamente relacionados, sinónimos, etc.:

 

SENATUS  POPULUSQUE  ROMANUS

 

-QUE enclítico. Para traducirlo se antepone a la palabra.

 

LICENTE/ LICERI. Cuando él ofrecía un precio, nadie se atrevía a pujar en contra.

 

5._Procedentes del Latín

 

FRATER,-TRIS, fraile, fray; cofrade, cofradía: fratricida, fratricidio

 

CONCILIUM,-I, concejo, concejal; concilio, conciliar, conciliábulo. No confundir con CONSILIUM

 

QUAERO, querer, querencia, bienquisto, malquisto, malquistarse, siquiera, cualquiera

 

ALIUS, alias, “por otro nombre”

 

VERUS,-A, -UM, vero, de veras, verismo, veraz, veracidad, verídico, veredicto, averiguar, verificar, verificación

 

OMNIS,-E, omnívoro, omnímodo, ómnibus, autobús

 

                             14._PROSA

 

HIS   REBUS   ET  SUAM  REM  FAMILIAREM  AUXISSE  ET  FACULTATES

 

AD   LARGIENDUM   MAGNAS    COMPARASSE;  MAGNUM  NUMERUM

 

EQUITATUS  SUO  SUMPTU  SEMPER  ALERE  ET  CIRCUM  SE  HABERE,

 

NEQUE  SOLUM  DOMI,  SED  ETIAM  APUD  FINITIMAS  CIVITATES

 

LARGITER   POSSE,  ATQUE  HUIUS  POTENTIAE  CAUSA  MATREM  IN

 

BITURIGIBUS  HOMINI  ILLIC  NOBILISSIMO  AC  POTENTISSIMO

 

CONLOCASSE;  IPSUM  EX  HELVETIIS  UXOREM  HABERE,  SOROREM

 

EX  MATRE  ET  PROPINQUAS  SUAS  NUPTUM  IN  ALIAS  CIVITATES

 

CONLOCASSE.

 

César

 

Guerra  de  las  Galias I, 18 (4-8)

 

1_Análisis  sintáctico

 

HIS   REBUS   ET   SUAM  REM  FAMILIAREM  AUXISSE  ET  FACULTATES

      CCm       NCc              CD                          V        NCc       CD             

 AD   LARGIENDUM   MAGNAS    COMPARASSEMAGNUM  NUMERUM

   Gerund./final           CD                 V                        CD                

 

EQUITATUS  SUO  SUMPTU  SEMPER  ALERE  ET  CIRCUM  SE  HABERE,

       CN            CCm                CCt        V    NCc      CCl         V

 

N EQUE  SOLUM  DOMI,  SED  ETIAM  APUD  FINITIMAS  CIVITATES

       NCc            CCled          Corr.                CCled

 

LARGITER   POSSEATQUE  HUIUS  POTENTIAE  CAUSA  MATREM  IN

     CCm          V           NCc              CCc                         CD          

 

BITURIGIBUS    HOMINI    ILLIC      NOBILISSIMO  AC  POTENTISSIMO

      CClend       CI         CClend                       CI

 

CONLOCASSEIPSUM  EX  HELVETIIS  UXOREM  HABERESOROREM

        V                S           CCldd           CD           V            CD

 

EX  MATRE  ET  PROPINQUAS  SUAS  NUPTUM  IN  ALIAS  CIVITATES

   CCldd     NCc               CD          Sup./final           CClad 

 

CONLOCASSE.

         V

 

Abl./cua.-Ablativo de cualidad

 

Apos.- Aposición

 

Atr. – Atributo

 

C Agen.-Complemento agente

 

CC – Complemento circunstancial

 

CCcant.-Complemento circunstancial de cantidad

 

CCcom-Complemento circunstancial de compañía

 

CCc- Complemento circunstancial de causa

 

CCl-Complemento circunstancial de lugar  

 

CCl ad- Complemento circunstancial de lugar a donde

 

CCldd – Complemento circunstancial de lugar de donde

 

CCled- Complemento circunstancial de lugar en donde

 

CClpd.-Complemento circunstancial de lugar por donde

 

CCm- Complemento circunstancial de modo

 

CCn-Complemento circunstancial de negación

 

CCr/l- Complemento circunstancial de relación o limitación

 

CCt- Complemento circunstancial de tiempo

 

CD- Complemento directo

 

CN- Complemento del nombre

 

Corr.-Correlativo. NON  SOLUM…SED  ETIAM. No sólo…sino también

 

Dat./régimen

 

Iconc.-Infinitivo concertado

 

NCad.-Nexo coordinante adversativo     

 

NCc- Nexo coordinante copulativo

 

NCd – Nexo coordinante disyuntivo

 

Nhn- Nexo histórico-narrativo o CUM histórico

 

Nii – Nexo interrogativa indirecta

 

NScau.- Nexo subordinante causal

 

NScomp.-Nexo subordinante completivo

 

NScon-Nexo subordinante condicional

 

NSc-Nexo subordinante consecutivo

 

NSf-Nexo subordinante final

 

NSt- Nexo subordinante temporal

 

PC/S- Participio concertado con el sujeto 

 

PLUS-comparativo     

 

Pvo- Predicativo

 

S- Sujeto

 

Sup./final-Supino con valor final   

 

V- Verbo

 

Voc. Vocativo

 

 

2._Traducción. Continúa el estilo indirecto.

(Que) con estos hechos no sólo había aumentado su hacienda particular sino que había reunido grandes recursos para hacer liberalidades. Siempre alimentaba a su costa y tenía alrededor de sí gran número de jinetes y no sólo podía en gran manera en su patria sino también ante los pueblos limítrofes y por causa de este poder había casado a su madre entre los bitúriges con un hombre muy noble y muy poderoso allí. Que él mismo tenía esposa de los helvecios y había enviado a casar a otros pueblos a una hermana por parte de madre y a sus allegados.

 

 

3._Clasificación de oraciones

HIS…COMPARASSE. Dos oraciones principales, coordinadas copulativas.

Según el verbo, las dos son predicativas transitivas.

 

MAGNUM  NUMERUM…CONLOCASSE. Cuatro oraciones, coordinadas copulativas entre sí. Según el verbo, la de ALERE  y  HABERE  son predicativas transitivas. La oración de POSSE, predicativa intransitiva. La oración  CONLOCASSE, predicativa transitiva.

IPSUM…CONLOCASSE. Dos oraciones principales, yuxtapuestas. Según el vebo, las dos predicativas trasitivas.

4._Comentario

ET…ET, correlativos, no sólo…sino también. En caso de que se repita tres veces, ET…ET…ET, no sólo…sino también…y.

EQUITATUS, genitivo partitivo.

 

AD  LARGIENDUM, gerundio con valor final. Se diferencia del gerundivo con valor final en que el gerundivo requiere un complemento directo con el que concierta. AD  BELLUM  DUCENDUM, para prolongar la guerra.

NEQUE  SOLUM…SED  ETIAM, correlativos, oraciones copulativas, no sólo…sino también.

DOMI, locativo. El complemento circunstancial de lugar “en donde” va en ablativo con la preposición IN. En ablativo sin preposición con los nombres de ciudad de la 3.ª declinación, y los nombres en plural de las restantes declinaciones. Se emplea el locativo con los nombres propios de lugar menor (ciudades, islas pequeñas) de la 1.ª y  2.ª declinación en singular. Se usa también el caso locativo con RUS,  DOMUS  y  HUMUS.

También se puede expresar mediante adverbios de lugar.

5._Procedentes del Latín

SUMPTUS,-US, suntuario, suntuoso, suntuosidad

SEMPER, siempre, sempiterno

ALO,-ERE, ALUI, ALTUM, alimento, alimentar, alimentación, alimenticio; alumno

MATER, -MATRIS, madre; enmadrarse; matriarcado; madrina, madrinazgo, amadrinar; madrastra; comadre, comadreo, comadreja; matriz, matrícula, matricular, madriguera; madreselva

NUBO,-ERE, NUPSI, NUPTUM, casarse (ponerse el velo de desposada) desde el punto de vista femenino. DUCERE  UXOREM, desde el punto de vista masculino